Yağmuru Yakalamak

Yağmurun ne kadar yağacağını kontrol edemediğimize göre, dikkatimizi yağan yağmurun her damlasını yakalamaya vermemiz gerekiyor. Datça coğrafyası genelde eğimli ve geçirimsiz. Bu yüzden yağışın çoğu yağmur başladıktan kısa süre sonra yüzey akışına başlıyor.

Süzülmeyi etkileyen faktörleri hatırlayalım:

Toprağın yapısını değiştirerek geçirgenliği artırmamız mümkün değil. Madem yapıyı değiştiremiyoruz, suyu biraz yavaşlatsak süzülmeyi artırabiliriz ama ne eğim ne de yağışın şiddeti buna izin veriyor ve bunlar bizim kontrolümüzde değil. Suyu yavaşlatmak için uzun vadede bitki örtüsünü artırabiliriz ama kısa vadede elimizdeki en güçlü teknik suyu yüzeyde yavaşlatıp toprağa süzülmesini sağlamak. Böylece kurak yıllarda bile, sanki çok yağışlı bir yıl geçiriyormuş gibi milyonlarca ton suyu toprağa süzdürebiliriz.

Elinizi hayali bir kavunu tutar gibi açın ve parmak uçlarınızı masaya bastırın. Parmaklarınız sırtlar ve parmakların arasındaki boşluklar vadiler olsun. İşte Datça coğrafyasına benzeyen ve üzerine yağan suyu hızla vadilerden aşağılara akıtan bir yapı. Su aşağıya doğru bulduğu en kısa yollardan hızla akıp gidiyor ve toprağa süzülecek kadar uzun süre bir noktada durmuyor. Bizim amacımız suyun hızını kesip toprak üzerinde daha uzun süre kalmasını ve bu sayede toprağa süzülmesini sağlamak.

Yani coğrafyayı ilk resimdeki gibi suyu hızla akıtan bir yapıdan suyu tutan bir yapıya evriltmek.

Suyu hızla kaybeden bölge

Suyu emerek tutan bölge

Bunu yaparken de suyu çok ıslak vadilerden kuru sırtlara doğru yönlendirmek.

Suyun toprağa süzülemeden bir bölgeyi nasıl hızlıca terkettiğini anlamak için aşağıdaki resimlere bakalım. Eşyükselti eğrilerini kafada canlandırmak her zaman kolay olmayabilir. Aşağıdaki resimlerde üzerinde rakamlar olan açık renk çizgiler eşyükselti eğrilerini gösteriyor. Yukarıdan bir sırta ve onun iki tarafındaki vadiye bakıyoruz. İlk resimde koyu renk çizgiler suyun sırttan vadiye doğru en kısa yoldan nasıl aktığını gösteriyor.

Su sırttan vadiye en kısa yoldan akıyor ve vadiye doğru inerken etraftaki akışla birleşerek çoğalıyor.

THE GEOGRAPHICAL AND TOPOGRAPHICAL BASIS OF KEYLINE

Prof J. MacDonald-Holmes, Dean of the Faculty Geography, University of Sydney.

İkinci resimde ise sırttan vadiye doğru akan suyun etraftaki suyla birleşerek nasıl çoğaldığını görüyoruz.

İşte sorun tam da bu resimde görülüyor. Su toprağa süzülemeden hızla vadilere yönleniyor. Yukarılar susuz kalırken aşağılarda su sel olup zarar veriyor, yolları, evleri, tarlaları basıyor.

O zaman amacımız suyu fazla ıslak bölgelerden kuru yerlere yönlendirerek hem toprağa dengeli bir şekilde süzülmesini sağlamak hem de fazla sulu yerlerdeki zararı önlemek. Yani bir taşla iki kuş vurmak. Bu amaçla Datça'da büyük ölçekte kullanabileceğimiz çeşitli teknikler:

• Sel Kapanları / Mil Barajları
• Keyline Uygulaması (Suyu Vadiden Sırta Doğru Yönlendirecek Şekilde Toprağı Patlatma) 
• Yağmur Hendekleri (Buror Terasları)

Bir sonraki yazıda bu tekniklere daha detaylı bakalım.

Yağmur suyu hasadı veya Datça'da su ile ilgili herhangi bir konuda bizimle bağlantıya geçebilirsiniz: 
e-posta adresimiz: datcadasu1@gmail.com

Datça Kent Konseyi

Su Çalışma Grubu

Serideki bir önceki yazı: Datça'da Yağmur Suyu Hasadı Zorunluluğu

Serideki bir sonraki yazı: Sel Kapanları