30/11/2024 DKK Su Çalışma Grubu Toplantı Notları

Katılanlar: Aygen, Aysel,Elif, Emre, Hayriye, Mihriban, Nina, Nurcan, Oya, Pınar, Refik, Serap, Sevgi, Tuğrul

Çok katılımcılı, bol bilgi ve fikir alışverişinin yapıldığı verimli bir toplantı olduğu için mutluyuz. Toplantı Tuğrul'un yeni katılımcılara grubun kuruluşundan bu yana yaptığı çalışmaları özetlemesiyle başladı. Bu dönem için hedeflediğimiz projeleri listeledik. Yeni katılanların yorum ve önerileri dinlendi. Grubun genel olarak, Datça yarımadasının su varlığı açısından çok kritik bir noktada olduğu, hem jeolojik hem de ekosistem olarak temiz su, atık su gibi konularda heryerde uygulanan çözümlerin burası için uygun olmayabileceğinin kabuluyle hareket ettiği ifade edildi. 

Serap grubun önerdiği paket arıtmanın kolay bir hedef olmadığını ifade etti. Hem maliyet hem de evlerden gelen yoğun ve ağır kimyasalları arıtacak ileri derece biyolojik arıtmanın gerekliliğini vurguladı. Kurumların projelerin yapımı ile ilgilenip sonrasında takibini yapmadığını, mevzuatın, konularında uzman akademisyenlerden görüş almanın, atık su kapasite projeksiyonu için veri toplamanın önemli olduğunu, grubun yangın sonrası bitkilendirme çalışmasının faydalı olduğunu ve bu bölgede makilik alanların doğal bitki örtüsü olduğunun altının çizilmesi gerektiğini söyledi. Deniz suyu arıtmada teknolojilerin çok gelişmiş olduğundan ve araştırılması gerekliliğinden bahsetti. Grubun 2025 için program hazırlamasını önerdi. 

Yeni katılımcılara blog adresimiz verilerek şimdiye kadar yapılan çalışmaları, projeleri, kaynakları, 2025 için proje planlarımızı incelemeleri ve yeni fikirlerle zenginleştirmeleri önerildi. 

Aysel iş hayatında şantiyelerde uygulanan paket arıtma sistemlerinden bahsetti, Kaliforniya'da atık su geri kazanımının çok ileri düzeyde olduğunu ve grubu bu konuda bilgilendireceğini iletti.

Hayriye hanım halen sürmekte olan kuyu açma yasağına rağmen izinle açılan kuyuların varlığından bahsetti. Datça havzasının su koruma havzası ilan edilip edilmediğini araştıracak.

Mihriban Kent Konseyi çalışma gruplarının yetki, sorumluluk, ve kendisinden beklentilerin neler olduğu sorusuyla başladı. Büyükşehir belediyesi, Datça belediyesi ile ilişkinin içeriğini sordu. Ayrıca, halkı bilinçlendirmenin önemini vurguladı. Grubun büyüdükçe tekrar bilgilendirme çalışmaları için zaman ve enerji ayırabileceği konuşuldu.  

Tuğrul su açısından en büyük kazanımın hesaplandığında atık suyun geri kazanımı olduğunu, halkı bilinçlendirmede doğru cümleleri bulmanın etkili olacağını düşündüğünü söyledi. Nurcan bebek adımlarıyla halkı bilinçlendirme çalışmalarının yapılmasının faydalı olacağını söyledi. 

Aygen Aktur'da artık kuyuların tuzlandığı ve DSİ ile yeni kuyuların araştırıldığı haberini verdi. Daha yeni verilerin toplanması gerekliliğini vurguladı. Turistik tesislerde ağır kimyasal kullanımının denizi kirlettiğini söyledi. Elif evlerde de kullanılan temizlik malzemelerin aynı şekilde olduğunu söyledi.

Emre ambalajsız ürünlerin, özellikle temizlik malzemelerinin tüketicinin getirdiği kaplara konularak satıldığı bir satış noktası modelinden bahsetti. Kadıköy kooperatifi örneğini verdi. İnsanların alışverişlerinde çevre dostu ürünleri fiyatları yüzünden tercih etmedikleri konuşuldu. Emre bu satış modelinde ürünlerin daha alınabilir fiyatlarda olduğunu söyledi. Emre ayrıca Muğla'da yakında yapılacak olan susuz peyzaj ile ilgili belediyelerin ve STK'ların katılacağı 1.5 günlük bir çalıştayın haberini verdi. Emre düzenlenmesine katkıda bulunduğu bu çalıştayda su çalışma grubunu temsil edecek. Program belli olunca paylaşacak.

Son olarak Ahmet Aras'la buluşmaya 2025 proje plan/program belli olunca projelerle gidilmesinin daha uygun olacağı konuşuldu. 

MUSKİ ile yapılan veri paylaşımı protokolünün hayata geçmesini beklediğimiz konuşuldu.

Toplantının hemen başında direk konulara girdiğimiz için yapamadığımız herkesin kendini tanıtma işini toplantının sonunda yaptık. İlk fırsatta tekrar bir araya gelmek ve gelene dek de Signal grubumuz üzerinden iletişime devam etmek planı ile bitirdik.

MBB Başkanı Ahmet Aras'a İletilen Taleplerimiz

 Muğla Kent Konseyleri başkanlarının Ekim ayında yaptıkları MBB Başkanı Ahmet Aras ziyaretinde  su çalışma grubumuzun önerilerini Datça Kent Konseyi başkanı Aytekin Erdoğan kendisine iletti.

Documentarist Ekolojik Belgesel Günler, 2024

 

Documentar_ist Ekolojik Belgesel Film Günleri’nde DATÇA’nın SU SORUNU’nu konuşacağız. 

📌12 Ekim Cumartesi

📌Saat 20.30

📌Bülent Ecevit Kültür Merkezi

Su Çalışma Grubu Toplantısı - 4 Ekim 2024

 Bugünkü toplantımızda kısa vadede ele almamız gereken konular hakkında konuştuk ve aşağıdaki iş listesini çıkardık:

- MUSKİ İçme Suları Daire başkanı Serdar beyden veri istenecek (Tuğrul)

- Ahmet Aras ile randevu ayarlanacak. (Çiğdem ile konuşarak planlama yapılacak) (Tuğrul)

- Mesudiye ağaçlandırma/su tutma çalışması için Orman şefini  ziyarete gidecek ekip ve ziyaret tarihi belirlenecek (Nurcan)

- Reşadiye Okulu müdür/md yardımcısı ziyaret edilecek, oradaki çatıdan su toplama düzeninin toparlanması çocuklar için anlamlı bir hale getirilmesi için konuşulacak (Tuğrul)

- Kargı yolundaki teknik lisedeki gri su düzeneği kontrol edilecek (Tuğrul)

- Barınakta bakım onarım organize edilecek. İlk keşif gezisi pazartesi sabah için ayarlanacak (Tuğrul)

- 11 - 13 Ekim 2024 tarihlerinde yapılacak olan Documentarist'in Culture Civic Kentler Arası Ağ Geliştirme Programı desteğiyle DAÇEV işbirliğiyle  gerçekleşecek Gezici Ekolojik Belgesel Günleri  film gösterimlerinde su grubu sunumunu ve söyleşi moderatörlüğünü Nurcan yapacak. 

- Daçev/Dokumentarist organizasyonunun eksiklerinin tamamlanabilmesi için tarih değişikliği alternatifi değerlendirilecek. Bu organizasyona  su grubunun yağmur suyu hasadı proje belgeselinin eklenmesi değerlendirilecek. (Oya)

19/9/2024 İçmeler Ağaçlandırma Gezisi

Katılanlar:

Ali Demirtaş. Marmaris Ağaçlandırma ve Doğa Koruma Derneği başkanı, İçmeler Mahallesi Muhtarı, Mesudiye Gönüllüleri Derneğinden Mahmut Ayhan ve Atilla Şengün, Mesudiye muhtarı Cüneyt Aydeniz, Ezgi Erkan, Tuğrul Kınıkoğlu

Mesudiye mahallesinde yangın sonrası bitki örtüsünün yok olması ile artan sel riskini azaltmak ve yanan yerleri tekrar ağaçlandırmak üzere neler yapılabileceğini görmek üzere Marmaris Ağaçlandırma ve Doğa Koruma Derneğinin İçmeler'deki ağaçlandırma çalışmalarını ziyaret ettik. 

Öncelikle Ali beye misafirperverliği ve rehberliği için çok teşekkürler. Marmaris Ağaçlandırma ve Doğa Koruma Derneği olarak 11 Kasım 2021'den beri yaptıkları gerçekten takdire şayan. Gerek orman teşkilatı ile uyumlu çalışmaları, gerek inisiyatif alarak hızla ilerlemeleri, halkla kurdukları ilişki, fidan dikmenin yanısıra tohum topu gibi daha geniş alanlarda yaratıcı yöntemler kullanmaları bize ilham verdi. 

Orman ile kurdukları iyi ilişki sayesinde hendek açma ve teraslama işlerinde ormandan yardım alabilmiş olmaları çok güzel. Ama bir taraftan da karşılıklı güveni tesis ettikten sonra bağımsız da çalışabilmişler.

Biz de hem fidanlar temin ederek hem de tohum topu tekniği ile benzer bir projeyi Mesudiye için hayata geçirebiliriz. 

Gezi sırasında gördüklerimiz ve Ali beyin tavsiyeleri ile şu şekilde ilerlenebilir diye düşünüyorum:

1. Öncelikle Datça Orman Şefliği ile konuşmamız gerekiyor. Ancak Ali beyin tavsiyesi ile kendi projemizi anlatmak yerine onların Mesudiye ile ilgili planlarını dinleyelim.

2. Ormanın desteğini alabilirsek ağaçlandırma alanında eşyükselti eğrilerinde hendeklerin / kanalların orman tarafından açılmasını sağlayabiliriz. Bu hem şiddetli yağmurlarda yüzey akışlarını tutup fidanların sulanmasını sağlayacak, hem de tohumların suyla sürüklenmesini engelleyecek.

3. Ağaçlandırma için kullanacağımız fidanları Gökova Orman Fidanlığından temin edebiliriz.

4. Tohum topları yaparken kullanmak üzere hızla tohum toplamaya başlamamız gerekiyor. Bu tohumların bazılarını kendi fidanlarımızı yetiştirmek için kullanabiliriz.

5. Yerleşim yerlerine dikim / tohumlama yaparken kızıl çam kullanmayalım, kızıl çam tepelerde ve daha sarp yerler için daha uygun.

6. Yerleşim yerlerine yakın bir KARA SERVİ bantı, bir de KAYNANA DİLİ bantı düşünülebilir.

7. Bu bantın arkasına orman ağaçlarının aralarına, sırtlardan çok vadilere ERGUVAN, YALANCI AKASYA (işgalci!), KEÇİBOYNUZU, İNCİR, HÜNNAP, DEFNE, TESBİH AĞACI, ADA MİMOZASI, KIBRIS AKASYASI (işgalci!) düşünülebilir.

8. Çalı formunda SAKIZLIK, MEŞE çeşitleri, BİBERİYE, LAVANTA, PAMUKLAN, KARABAŞOTU, ZÜFA OTU olabilir.

9. Özellikle tepelere yakın KIZIL ÇAM kullanılabilir.

MUSKİ ZİYARETİ

                                                     MUSKİ ZİYARETİMİZ 

Datça’nın su varlığı, yaşanan su sorunları ve bu sorunların çözümlerine ilişkin görüşlerimizi paylaşmak üzere Muğla Büyükşehir Belediyesi MUSKİ Genel Müdürlüğü yetkilileri ile bir araya geldik. 

MUSKİ Genel Müdürlüğü binasında gerçekleşen toplantıya MUSKİ Genel Müdürü Yılmaz Şengül, Genel Müdür Yardımcısı Nuri Kali, İçme Suyu Daire Başkanı Serdar Aldemir, Atıksu Daire Başkanı Nazif Erdoğan, Koordinasyon Daire Başkanı Atilla Aydaşoğlu ve Plan Proje Yatırım ve İnşaat Daire Başkanı Cem Yaşar katıldı. 

Toplantıda öncelikle MUSKİ yetkililerinden “Datça’daki su probleminin boyutlarının gerçekçi bir şekilde değerlendirebilmek ve “sorunun dağıtım değil kaynakla ilgili olduğunu” halka anlatabilmek için ihtiyacımız olan su üretim ve tüketim bilgilerinin paylaşımını talep ettik. Daha sonra ilçemizdeki su ve atık su sıkıntılarının çözümüne dair oluşturduğumuz görüş ve önerilerimizi aktardık. 

Atık Su Arıtma Tesisi’nde İşlenen Suyun Geri Kazanımı:

Kent Konseyi Su Çalışma Grubu olarak yarımadadaki su sorununun çözümüne en büyük katkıyı yapacak projenin “arıtılan suyun geri kazanımı” olduğunu düşünüyoruz. İlçemize su sağlayan Datça Ovası akiferinde toplam yeraltı suyu beslenimi yılda 10 milyon metreküpten azdır. Mevcut atık su arıtma tesisi yaklaşık olarak bu oranın üçte biri oranında suyu işlemekte ve denize deşarj etmektedir. Bu miktar yeni hanelerin sisteme bağlanması ve ilçemizdeki nüfus artışına bağlı olarak her yıl artacaktır. Geri kazanılan su park, bahçe, tarımsal alan sulama ve akiferi besleme amaçlı kullanılabilir. Arıtılmış suyun yeraltı su deposu üzerindeki etkileri incelenerek, potansiyel sistem aksaklıkları değerlendirilmeli, alternatif deşarj yöntemleri planlanmalıdır. 

Kızlan, Karaincir, Emecik Mahalleleri Atıksu Sorunu:

Mevcut Atıksu Arıtma Tesisi’nin yakın bir gelecekte artan nüfus karşısında yetersiz kalacağı düşüncesiyle şu anda sisteme bağlı olmayan Emecik, Kızlan ve Karaköy Mahalleleri için “atık su sorununu” yerinde çözmenin doğru olacağına inanıyoruz. Bu mahallelerde özellikle Kızlan ve Karaköy’de sulu tarım yapıldığından atık su arıtıldıktan sonra kolaylıkla tarımsal sulama amaçlı kullanılabilir. 

Betçe Bölgesi Su ve Atıksu Sorunu:

Aynı şekilde yarımadanın batısında Betçe Bölgesi’ndeki kırsal mahallelerde hem içme suyu hem de kanalizasyon sistemi eksikliği vardır. 

Betçe Bölgesi’nde giderek artan bir su problemi yaşanmaktadır. Bu soruna çözüm olarak zaten su sıkıntısı çeken Datça Ovası havzasından su taşınmakta, ancak uzun vadede sürdürülebilir görülmemektedir. Hayıtbükü, Ovabükü, Palamutbükü gibi turistik bölgelerde yazın nüfus artmakta kıyıya yakın işletmelerin foseptiklerinden denize sızan atık su büyük kirlilik yaratmaktadır. Bu bölgede imar planlarının henüz tamamlanmamış olması nedeniyle çalışma yapılamamaktadır. Ancak yaşanan kirliliğin bir kriz durumuna gelmiş olmasından dolayı imar planı çalışmalarından etkilenmeyecek ana arterlerde kanalizasyon sistemleri oluşturulup yakın işletmelerin bağlanması sağlanabilir görüşündeyiz.

Akiferin Beslenmesi Amacıyla Geniş Alanlarda Yağmur Suyu Hasadı:

Datça Yarımadasında özellikle Datça Ovası havzasında orman ve hazine arazilerinde yağmur suyu hasadı teknikleriyle akiferin yağmur suyu beslenimi arttırılabilir. 

Geniş arazilerde; yağmur suyu hendekleri, sel yataklarında yeraltı suyu besleme kuyuları, uygun alanlarda yeraltı suyu besleme göletleri 

maliyeti düşük ve kısa zamanda tamamlanabilecek çalışmalardır. 

Bu projelerin gerçekleştirilmesi için ilgili paydaşların (Tarım ve Orman Bakanlığı, DSİ ve Belediye) koordinasyonunun sağlanması, topografik etüdlerin yapılması gerekmektedir.

Muski yetkilileri ile görüşmelerimiz devam edecek.

MBB Başkanı ve MUSKİ Genel Müdürü ile Toplantı Hazırlığı 2

Datça Kent Konseyi Su Çalışma Grubu olarak aşağıdaki konuların, Datça'nın su sorununun çözümüne yönelik önemli katkıları olacağını düşünüyoruz.

1. MUSKİ'NİN DATÇA SU VERİLERİNE ERİŞİM

Datça'daki su probleminin boyutlarının gerçekçi bir şekilde değerlendirilebilmesi ve sorunun öncelikle bir dağıtım değil, kaynak sorunu olduğunun halka anlatılabilmesi için su üretim ve tüketim bilgilerinin daha erişilebilir olması çok önemli. Su, Datça için çok kritik ve sınırlı bir kaynaktır. Dönemsel su kesintisi krizleri dışında da bu sınırlılığın görünür olması Datça'nın gerçekçi ve kaynakları ile uyumlu imar ve nüfus planlaması yapmasına yardımcı olacaktır.

2. MEVCUT ATIK SU ARITMA TESİSİNDE İŞLENEN SUYUN GERİ KAZANIMI

Datça'daki mevcut atık su arıtma tesisi yılda 3.5-4 milyon m3 atık suyu işlemekte ve denize deşarj etmektedir. Bu miktar, Datça'daki nüfus artışına bağlı olarak her yıl artmaktadır. Datça'ya su sağlayan Datça ovası akiferinde toplam yeraltı suyu besleniminin yıllık 10 milyon m3'ten az olduğu göz önünde bulundurulursa bunun neredeyse yarısının geri kazanımının Datça için ne kadar hayati olduğu ortaya çıkar. Geri kazanılan su park bahçe sulamadan, akiferi beslemeye pek çok şekilde kullanılabilir ancak en büyük katkı tarımsal sulamada kullanılmasıyla gerçekleşecektir.

Kent Konseyi su çalışma grubu olarak üzerinde durduğumuz alternatifler arasında su sorununa en büyük katkıyı yapacak olan proje, arıtılan suyun tarımsal sulama amaçlı kullanımıdır. 

Projenin iki ana aşaması:

• Filtrasyonun iyileştirilmesi: Eğer tarımsal sulamada kullanılacak kalitede bir filtrasyon yapılabilirse Datça ovasında (Kızlan, Karaköy, Reşadiye) tarımsal su ihtiyacı tamamen giderilebilir. 
• Arıtılmış suyun Datça ovasına nakledilmesi ve dağıtılması

Datça ovası aynı zamanda Datça akiferinin bulunduğu yer olduğundan arıtılmış suyun yeraltı suyu üzerindeki etkisi iyi incelenmelidir. Ancak tarımsal sulamada suyun toprakla yüzeyde buluşacak olması riski azaltmaktadır. Yine de dönemsel kapasite aşımları için uygun alternatifler belirlenmelidir.

3. KIZLAN, KARAKÖY VE EMECİK MAHALLELERİNDE PAKET ATIK SU ARITMA ÇÖZÜMLERİ

Mevcut atık su arıtma sisteminin kapasite artırım imkanı vardır ancak şu andaki haliyle Datça'daki yaz yoğunluğunu kaldıramadığı dönemler olmaktadır. Kızlan, Karaköy ve Emecik mahallelerini arıtma tesisine bağlamak ve kapasite artırımı yapmak için harcama yapmak yerine bu mahallelerin atık su sorununu yerelde çözmek için araştırma yapılması doğru olur. Bu mahalleler (özellikle Kızlan ve Karaköy) sulu tarımın yapıldığı bölgeler olduğundan atık su arıtıldıktan sonra kolaylıkla tarımsal sulama amaçlı kullanılabilecektir. 

4. BETÇE MAHALLELERİNDE PAKET DENİZ SUYU ARITMA TESİSLERİ İÇİN ÇED VE FİZİBİLİTE ÇALIŞMALARI

Datça yarımadasının Betçe bölgesinde giderek artan bir su problemi yaşanmaktadır. Bu problemin, zaten su sıkıntısı çeken Datça ovası havzasından taşınacak su ile uzun vadeli çözümü çok mümkün görünmemektedir. Betçe bölgesinin oldukça sınırlı olan yeraltı su kaynakları, bu bölge için deniz suyu arıtma çözümlerini değerlendirmeyi zorlamaktadır. Deniz suyunun arıtılması, hızlı teknolojik gelişmelere rağmen hala oldukça enerji yoğun ve pahalı bir çözüm olarak görülse de gelişmeler her yıl maliyetleri ve bu sistemlerin denizel ekosisteme olası zararlarını azaltmaktadır. Betçe bölgesine su sağlamak için elde fazla bir seçenek olmadığından, deniz suyu arıtma sistemlerinin potansiyel kullanımları için fizibilite ve ÇED süreçlerinin acilen başlatılmasının bu yörede su sorununun uzun vadede çözüme kavuşturulabilmesi için gerekli olduğunu düşünüyoruz.

5. DATÇA YARIMADASINDA AKİFERİN BESLENMESİ İÇİN GENİŞ ALANLARDA YAĞMUR SUYU HASADI

Datça yarımadasında, özellikle Datça ovası havzasında, orman ve hazine arazilerinde uygulanabilecek yağmur suyu hasadı teknikleri ile akiferin yağmur suyu beslenimi artırılabilir. Bir fikir vermesi açısından, beslenimin %15'ten %20'ye çıkarılması yaklaşık 3 milyon m3 suyun yeraltı deposuna eklenmesi anlamına gelecektir ki bu neredeyse atık su tesisinde 1 yılda işlenen suya suya eşittir. Geniş arazilerde 

• yağmur suyu hendekleri açılması
• sel yataklarında yeraltı suyu besleme kuyularının açılması
• uygun alanlarda yeraltı suyu besleme göletlerinin yapımı

oldukça ucuz ve kısa zamanda tamamlanabilecek işlerdir ve bu yapılar uzun yıllar basit bakım çalışmaları ile fonksiyonlarının yerine getirmeye devam edeceklerdir. 

Bu projenin hızla tamamlanabilmesi için:

• İlgili paydaşların (Tarım ve Orman bakanlığı, DSİ, Belediye, ...) koordinasyonunun sağlanması
• Sahada topografik etüdlerin yapılması
• İş makineleri ile planlanan yağmur suyu hasadı yapılarının inşaası gerekmektedir.